Vroeger was ik een duo met Teun van de Keuken. Hij is inmiddels een bekende Nederlander en weet een chocoladereep naar zich vernoemd, maar vroeger was hij dus ook een deel van zijn tijd een duo met mij. Het is, kan ik u vertellen, heerlijk om deel van een duo te zijn. Je kan de hele wereld met een zalig gevoel van superioriteit beschouwen. Niks of niemand hoef je serieus te nemen, want je kan je altijd veilig terugtrekken in de beslotenheid van je eigen duo, waarin jij en je partner elkaar begrijpen en uit kan lachen wie je wilt. 

Michiel Lieuwma en Kasper Jansen, die samen het programma ‘De Snijtafel’ maken, zijn óók een duo. Ik herken in hen het comfort van het duo-zijn. Ze hebben in elkaar een partner gevonden met hetzelfde gevoel voor humor, kijk op de wereld, en zelfs hun zachte g is dezelfde. 

Voor iedereen die De Snijtafel nog nooit heeft gezien: we hebben het over een serie filmpjes op Youtube, de ene keer van een minuut of 8, dan weer van 25 minuten. Kasper en Michiel zitten samen achter een bureau en worden frontaal gefilmd. Het is overduidelijk dat ze niet in een studio zitten, maar in hun eigen werkkamer. Of slaapkamer. Of woonkamer. Hoe dan ook: thuis. Tussen hen in staat een microfoon.

En wat doen ze dan? Tot voor kort bespraken ze teksten van Nederlandse popliedjes. Die legden ze onder de microscoop en bekeken ze van alle kanten. Die periode in hun scheppende leven zie ik als een oefening voor het echte werk, waar ze inmiddels aan toegekomen zijn. Eind augustus van het vorige jaar bespraken ze namelijk ineens iets anders. De methode die ze eerst op songteksten toepasten, werd nu gebruikt voor De Wereld Draait Door. Het tweede interview dat Matthijs van Nieuwkerk maakte met Job Smeets, van Studio Job, werd minutieus geanalyseerd. Heel precies beluistedren de twee wat Van Nieuwkerk precies zei, hoe Smeets antwoordde, wat critica Tracey Metz in te brengen had. Links in het scherm zien we de televisie-uitzending, rechts het transcript dat voor De Snijtafel gemaakt werd. 

Lieuwma en Jansen blijken extreem scherpe obervators. De Wereld Draait Door, een flitsend programma dat ik altijd nogal gedachteloos tot mij neem, blijkt ineens bol te staan van de valse pretenties en burgerlijke moraal. Simpelweg door af en toe op pauze te drukken en zich af te vragen wát er nou eigenlijk precies gezegd wordt, ontrafelen Lieuwma en Jansen het web van onzin waaruit DWDD geweven blijkt. Zeiken Lieuwma en Jansen De Wereld Draait Door af? Nee, juist niet. Ze nemen het programma uiterst serieus, stellen vast wát de pretenties zijn en beoordelen het vervolgens naar die maatstaf. 

Er werden nog andere programma’s op De Snijftafel gelegd. Is Koefnoen nou goede satire? Wat beoogt Man Bijt Hond Eigenlijk? En Nederland van Boven, wat wíllen de makers daarme? Een simpele conclusie die De Snijtafel bijvoorbeeld trekt: bijna alle bepalende shots zijn van onder gemaakt. Wonderlijk, toch? 

Wat een meesterlijke flauwekuldetector hebben die twee.

Het voorlopige klapstuk van De Snijtafel is de analyse van het interview met Halina Reijn en Carice van Houten, ook in De Wereld Draait Door. Hun decoupage is pure comedy en haarscherpe analyse in één, 23 minuten en 19 seconden lang, inmiddels bijna 250.000 keer bekeken op YouTube.

Het betaalt zich ook uit dat Jansen en Lieuwma een duo zijn: ze hebben zichtbaar plezier met elkaar, en dat is aanstekelijk. Als iemand dit taakje in zijn eentje zou opknappen, zou het wel eens prekerig of bestudeerd kunnen worden. Nu is het alsof je toeschouwer bent van een ongelofelijk amusant gesprek-op-niveau tussen twee vrienden.

Televisie is een invloedrijk medium. Maar tv vráágt er bijna om lui geconsumeerd te worden. Hangend op de bank, aan het eind van een lange dag: zo kijk je tv. Heeft een tv-kijker kritisch vermogen? Amper. Alles moet leuk, snel en makkelijk te verteren zijn. 

Lieuwma en Jansen maken geen tv, ze maken internet. Internet consumeer je zittend aan tafel, alert, het scherm vlak voor je neus, op elk mogelijk moment van de dag. Als internetters hebben Lieuwma en Jansen met De Snijtafel de perfecte vorm gevonden om televisie, dat grote, luie, logge medium, uit te dagen. Gewoon door er scherp en wakker naar te kijken. Het is David tegen Goliath: twee jongens in hun woonkamer brengen met hun videocamera een machtig instituut als De Wereld Draait Door aan het wankelen. Want als je een programma eenmaal met Snijtafel-ogen hebt bekeken, heeft het zijn magie verloren. Dan kán je het niet helemaal serieus meer nemen.

Wat mij betreft is De Snijtafel het begin van het einde van televisie in de klassieke vorm: een avond vermaak, samengesteld door een man in een pak die je niet kent, duur om te maken, voor de massa. De Snijtafel laat zien dat er te veel onzin op tv gemaakt wordt én dat je het in 2014 zélf in de hand hebt: je hebt geen miljoen, geen zendtijd en geen zendercoördinator nodig om een briljant programma te maken. En met een beetje geluk bereik je een heel behoorlijk publiek dat écht geïnteresseerd is. Michiel Lieuwma en Kasper Jansen zijn heus niet de enigen die dat bewijzen, maar ze zijn wat mij betreft het beste voorbeeld. Michiel en Kasper, gefeliciteerd met de Theodor Award.